بازگشت
از فرهنگ عشايري تا ادبيات سوسياليستي
عاطفه سلطاني عاطفه سلطاني

چوپان زاده هاي ادبي در كلخوز و سلخوز !

 

چنگيز آيتماتف ، نويسنده پروستريكا ؟

 

Aitmatow , Tschingis 1928 - !.

 

  چنگيز آيتماتف ، نويسنده سوسياليستي ، متولد شكر در قرقيزستان، و خالق نوول عاشقانه مشهور جميله ، تا چند روز ديگر 76 ساله ميشود .پدر او كه كارمندي جزء بود در پاكسازي هاي توطئه آميز استالينيستي، به اتهام حمايت از رويزيونيست ها،درسال 1937 بقتل رسيد- و چنگيز نزد پدربزگش در دامن كوه و صحرا،ميان چادر و چراگاه رشد نمود. به اين سبب قرقيزيستان درآثار ادبي او جاي خاصي دارد. غير از آن ، داستان هايش، تصفيه حسابي حسابگرانه با گذشته استالينيستي شوروي نيز است. آيتماتف بعدها در دانشگاه به تحصيل مهندسي كشاورزي و باغ وحش شناسي پرداخت و با كشف استعداد قلم زني اش، اجازه يافت تا در دانشگاه نويسندگي مسكو نيز به تحصيل بپردازد.

او يكي از نخستين نويسندگان دوره آزادي هاي گلاسنوس زمان گورباچف بود كه به مسايل جديدي مانند : اعتياد، رشد دين، محيط زيست، شكارغيرقانوني و غيره ميپردازد. داستان و رمانهاي او ميان افسانه و واقعگرايي در نوسان هستند. داستايوسكي، بولگاكف و همينگوي را ميتوان از جمله آموزگاران ادبي او بشمارآورد. اوغير از زبان قيرقيزي ،غالب آثارش را بزبان روسي نوشت تا شايد با كمك ترجمه آنان، وارد ادبيات جهاني شود. اودر زمان گورباچف، سفير شوروي در لوكزامبورگ و ازسال 1995 به بعد سفير جمهوري قرقيزيستان در بروكسل شد . از جمله جوايز دريافتي آيتماتف :  جايزه لنين درسال 1963 ، جايزه دولتي شوروي درسال 1983، و جايزه ادبي كشور اتريش در سال 1994 ميباشند.

 آيتماتف خالق آثاري مانند : وداع با گلزري ، نخستين معلم، نوول جميله ، مرد جوان و دريا، نمايشنامه صعود به قله فوچي ياما، كشتي بخاري سفيد، ابر سفيد چنگيزخان، يك روز طويل تر از زندگي، ميدان اعدام، و اتوبيوگرافي دوران كودكي در قيرقيزيستان ، هستند.

اودرآثارش به برخورد ميان فرهنگ آسيايي و فرهنگ اروپايي – يا فرهنگ عشايري و فرهنگ صنعتي مدرن سوسياليستي ميپردازد ، و در پايان با كمك ماركسيسم، وحدتي دياكليتيكي بين آنان را، ممكن معرفي مي نمايد. احساسات، افكار، زندگي،آداب، رسوم، عناصر فولكلوريك، حساسيت زباني، روانشناسي مردمي، سرنوشت، عقايد و فرهنگ آسيايي. مناظر زيباي وطن، اسطوره، افسانه، زورگويي و خودسري هاي بوروكراتيك استالينستي، نيز درآثار او جاي مهمي دارند.

اوموضوعات و مشكلات عملي نمودن سوسياليسم در جمهوري هاي آسيايي شوروي سابق را نيز درآثارش به نقد مي كشاند و به معرفي اسطوره و افسانه هايي مي پردازد كه همچون نيرويي مذهبي يا سياسي، براي ايدئولوژي ماركسيسم ايجاد دردسر مي نمايند. در نوول مشهور او ، جميله ، دختر قرقيز جواني است كه عليه اخلاق و فرهنگ سنتي به مبارزه مي پردازد. و در داستان گلزري، بر اساس خوشبيني رئاليسم سوسياليستي، خواننده بايد با “ آخر خوش شاهنامه “ روبرو شود . اين داستان او را شبيه نوول “پيرمرد و درياي “ همينگوي بحساب مي آورند.

 


November 19th, 2006


  برداشت و بازنویسی درونمایه این تارنما در جاهای دیگر آزاد است. خواهشمندم، خاستگاه را یادآوری نمایید.
 
بازگشت
شعر،ادب و عرفان